Uitbreiding Sluis Eefde biedt optimale toegang tot Twente

Combinatie Mobilis en Croonwolter&dros bouwde nieuwe sluis en renoveert bestaande.

Onder de naam ‘Lock to Twente’ won in 2016 de aannemerscombinatie, bestaande uit een samenwerking tussen de TBI-ondernemingen Mobilis (civiele techniek), Croonwolter&dros (technologische oplossingen) en TBI PPP (financiering) de tender voor de bouw van een tweede sluis bij Eefde. Lock to Twente (L2T) is verantwoordelijk voor de voorfinanciering, het ontwerp en de bouw. Daarnaast behoort het 27-jarige onderhoud van de nieuwe sluis tot de opdracht.

De voorbereidende werkzaamheden voor het uitvoeren van de uitbreiding zijn 2017 begonnen, met de bouw is in januari 2018 gestart. Inmiddels varen er sinds april 2020 schepen door de nieuwe sluis. De tweede sluiskolk bij Eefde verkort de wachttijden voor schepen en maakt de toegang tot de Twentekanalen minder kwetsbaar, bij onderhoud en storingen. De nieuwe sluis is geschikt voor klasse Va-schepen, het grootste type schip dat na de verruiming van de Twentekanalen wordt toegestaan. 

Interview met Paul Schaap, DBM Manager van de EPC L2T (vanuit TBI) en Robbert Visser, Projectmanager namens opdrachtgever Rijkswaterstaat.

Slimme keuzes maken Sluis Eefde veilig en toekomstbestendig

“De nieuwe sluiskolk is inmiddels opgeleverd en in gebruik. In de tweede fase waarin wij nu zitten, wordt de oude sluis gerenoveerd”, opent Paul het gesprek. Robbert vult aan: “De laatste werkzaamheden bij de nieuwe sluis bestaan uit het afronden van de gebouwen en het zetten van nieuwe damwanden in de voorhavens.” In de tender heeft L2T goede sier gemaakt met innovatieve en duurzame keuzes. Robbert legt uit: “Zo is er een segmentdeur aangeboden, die in de bouw niet goedkoper is dan twee puntdeuren, maar die in de onderhoudsfase wel een stuk goedkoper is.” Paul: “Deze segmentdeur is in deze omvang uniek voor Nederland. Hij bevindt zich aan de kanaalzijde van het sluiscomplex en ligt plat op de bodem als de sluis is geopend. Vanuit die positie draait hij omhoog bij het sluiten van de sluis. Deze deur werkt ook nog bij zeer hoge waterdruk, bijvoorbeeld als de andere deur van de sluis door beschadiging zijn waterkerende functie verliest. Hierdoor kunnen grote verschillen in het waterniveau ontstaan. Bij een calamiteit in de sluis draagt deze functionaliteit bij aan de veiligheid.” De nieuwe kolk is energieneutraal ontworpen. Robbert: “De technische installaties worden energiezuinig uitgevoerd. De energie, die nog nodig is voor bediening van de kolk, wordt straks op het sluiscomplex opgewekt met zonnepanelen.”

In de luwte van het monumentale deel

“Bij de nieuwe kolk zijn ook nieuwe voorhavens gemaakt”, vervolgt Robbert. “De binnenvaart op het Twentekanaal wordt drukker, de schepen worden groter. Sluis Eefde kan dankzij de capaciteitsuitbreiding volledig het hoofd bieden aan deze drukte. Een mooie uitdaging in de bouw van de nieuwe sluis, was het feit dat deze niet alleen functioneel moest zijn, maar ook nog eens moest passen bij de monumentale oude sluis. Daarom is het nieuwe deel zo onzichtbaar mogelijk gebouwd. Vandaar ook de keuze om aan de kanaalzijde te werken met een segmentdeur en aan de IJsselzijde, de lage kant, met puntdeuren.” In de aanbieding van L2T was ook een nieuw bediengebouw opgenomen. Vanuit dit nieuwe bediengebouw worden beide kolken, de pompen en het aflaatwerk bediend. Paul: “Ook het bediengebouw is energiezuinig, toekomstbestendig en sluit aan op het monumentale en landschappelijke karakter van het sluiscomplex.”

De keuze voor de segmentdeur bracht echter wel uitdagingen met zich mee, vernemen we. Paul legt uit: 

Moderniseren oude sluisgedeelte

De renovatie van het oude sluisgedeelte geschiedt in overleg met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en het Geldersgenootschap. Paul: “Het is te vergelijken met een verbouwing van een oud huis. Tijdens het proces kom je steeds onverwachte zaken tegen. In het geval van Sluis Eefde bijvoorbeeld Chroom 6, een giftige verfsoort. Om dat aan te pakken zijn de traversen (verbindingsbruggen tussen de torens) van hun plek gehesen en elders volledig Chroom 6 vrijgemaakt. Om dat mogelijk te maken, moesten de traversen volledig gestript worden. Dat was een hele uitdaging. Er werden bijvoorbeeld per traverse 192 monumentale ruitjes opgeslagen.” Robbert vertelt over de kleurdiscussie: “Je komt meerdere kleuren tegen bij het renoveren, maar welke is dan leidend in de kleurkeuze voor de renovatie? Dat soort discussies worden er op detailniveau gevoerd. Er zit een oude, houten wenteltrap. Hoe ver ga je met het opknappen daarvan?”

Het dakbeschot en de dakpannen komen in ieder geval op dezelfde manier terug. Over de aandrijving vertelt Paul: “De oude aandrijving is een gedegen stuk werktuigbouwkunde, uit de jaren ’30. Heel mooi om te zien, toen werd er robuust gebouwd. Het is een systeem met kabels, kettingen en tandwielen. Dat willen we zo behouden, we gaan van alleen elektrotechnisch naar een modernere structuur. Het principe blijft hetzelfde, met een contragewicht voor de hefdeur. Je kunt ook zien dat aan het originele aandrijfwerk in de loop der jaren al wat aanpassingen zijn gedaan.”

Samenwerken in goed vertrouwen is het sleutelwoord

Mobilis heeft de civiele scope, met ontwerp en betonwerk, het werktuigbouwkundige deel is de scope van Hollandia en alle technologie en software valt binnen de scope van Croonwolter&dros.” De vondst van Chroom 6 kwam als een verrassing, maar met een gunstig effect. “Doordat we meer uit elkaar moesten halen, kwamen we tot de ontdekking dat het betonwerk van de oude sluis er slechter aan toe was dan verondersteld. Eerst zouden we alleen het betonwerk van de buitenkant van de torens renoveren, dat bleek bij nadere inspectie niet meer voldoende te zijn.” Robbert beaamt het gunstige effect: “Achteraf bleek het verwijderen van Chroom 6 een goede keuze, toen kwamen er extra gebreken aan de oppervlakte. Daardoor wordt de gehele renovatie beter.” Paul is ervan overtuigd dat de sluis er straks nog beter voorstaat dan wanneer alleen de initiële scope was gehanteerd. “Er is ook niet moeilijk gedaan met het vrijmaken van budget”, aldus Paul. “Deze oplossing voegt de meeste kwaliteit toe voor de vaarweggebruikers en kon alleen tot stand komen dankzij goede samenwerking tussen RWS en L2T.”

Robbert zegt tot besluit: “Het gebeurt in goed vertrouwen. Zou alles eerst via wijzigingen moeten lopen, dan kun je er een jaar bij optellen. In een situatie waarbij we al uitloop hebben door het Chroom 6-probleem, is dat niet wenselijk. We kunnen trots zijn op de samenwerking in dit mooie project, die ervoor zorgt dat er werk-met-werk wordt gemaakt. Hierdoor zetten we met elkaar een sluiscomplex neer dat toekomstbestendig is en bijdraagt aan een stuk economische bloei van Twente.”