OVT Amsterdam Zuid - 23 meter diep boren in de Brittenpassage

Onder het dak van de extra passage van station Amsterdam Zuid doen we veel meer dan alleen maar graven. Alexander Bor van Bouwcombinatie Nieuw-Zuid vertelt ons er alles over. ‘Begin 2024 is de zuidkant van de Brittenpassage op diepte.’

Vanaf eind augustus is Bouwcombinatie Nieuw-Zuid (Mobilis, Boskalis, Van Gelder) in ijltempo begonnen met het weghalen van in totaal 50.000 kuub zand onder de A10, metro- en treinsporen. De bouwers zijn intussen al een heel eind – maar graven is lang niet het enige wat ze onderdeks doen. Om de nieuwe Brittenpassage te kunnen ontgraven, zijn aan weerszijden van de passage heel veel damwanden en buispalen de grond in gebracht. Die zijn nodig om te voorkomen dat het zand tijdens het graven naar ‘binnen’ valt. Het aanbrengen was geen sinecure: de buispalen moeten zo’n 23 meter de grond in en de damwanden zo’n meter of 6, terwijl de hoogte in de passage momenteel maar een meter of 3 bedraagt. En toch is het gelukt. ‘In het laatste weekend van november hebben we succesvol de laatste damwanden ingetrild’, zegt Alexander Bor, werkvoorbereider bij Bouwcombinatie Nieuw-Zuid (BCNZ) trots. ‘Dat betekent dat we een nieuwe fase ingaan met ontgraven. Begin 2024 is de zuidelijke kant van de Brittenpassage op diepte.’

Groutankers inboren

Het verstevigen van de combiwanden gebeurt door het aanbrengen van zogenaamde groutankers. Dat zijn een soort zijwaartse funderingspalen, die in de buispaal worden geboord waarna een mengsel van water en cement (grout) in de grond eromheen wordt geïnjecteerd. Nadat het grout is uitgehard, kunnen de ankers worden aangespannen. Bor: ‘Over de lengte van de combiwanden brengen we twee rijen groutankers aan. Een rij op maaiveldniveau (daar waar de vloer van de passage straks komt), en een rij op 2 meter daarboven.’ De rij op 2 meter is inmiddels aangebracht én aangespannen. Dat geeft de wanden voldoende stevigheid om de rij ankers op maaiveldniveau in te boren. ‘Voor de kerst willen we deze ankers allemaal hebben aangebracht. In de kerstvakantie kunnen ze uitharden, waarna we het laatste deel van de zuidkant kunnen ontgraven.’

Nog een paar meter afgraven

Hoe veel verder wordt er nog gegraven, nadat de laatste rij groutankers is aangespannen? ‘Zo’n anderhalve meter onder maaiveldniveau,’ zegt Bor. ‘Als we dat hebben bereikt, kunnen we vanaf daar funderingspalen voor de passage gaan boren.’ Op sommige plekken gaan de bouwers dieper: zo komt aan de kant van de Eduard van Beinumstraat een ondergrondse fietsparkeergarage, en wordt daar zo’n 3 meter onder maaiveldniveau afgegraven. Ook op andere plekken in de passage moet meer zand weg, bijvoorbeeld voor het bouwen van grote funderingspoeren die de kolommen van de passage zullen dragen.

Fotograaf Marcel Steinbach

Zetting voorkomen

Aan weerszijden van de passage is vanaf de zuidkant tot aan metrospoor M1 een zogenaamde combiwand aangebracht. Dat is een gecombineerd systeem van stalen buispalen met damwandplanken, dat zwaarder kan worden belast dan een traditionele damwandconstructie. ‘We moesten zowel de palen als de damwanden in delen van 1,80 meter de grond in drukken. Daarna werd het volgende stuk er bovenop gelast, en zo door tot alles op diepte was.’ Een tijdrovende klus dus, en dan ben je er nog niet, legt Bor uit. ‘De combiwand mag niet naar voren klappen. Achter de damwand zit namelijk een laag grond, waarachter weer de landhoofden staan waarop de dakdelen van de Brittenpassage rusten. Deze grond mag niet inklinken – zetting noemen we dat. Om zetting te voorkomen moeten we de combiwand flink verstevigen, dat is waar we nu mee bezig zijn.’

Niet rucksichtslos naar beneden

Aan de noordkant loopt het met graven nog niet zo’n vaart. ‘We kunnen daar niet rucksichtslos naar beneden, omdat het meest noordelijke metrospoor nog op een kistdamconstructie ligt’, aldus Bor. Die kistdam bestaat uit damwanden aan weerszijden van het spoor, die onder het spoor door middel van grote ankers aan elkaar verbonden zijn. Zo blijft het spoor op zijn plek terwijl er wordt afgegraven. Bor: ‘De kistdamconstructie dankt zijn stabiliteit weer aan een steunberm, dus die moet voorlopig blijven liggen. In de zomer van 2024 gaan we de kistdam verwijderen, waarna we hier ook kunnen afgraven.’ Zodra de eerste damwand van de kistdam is getrokken, gebeurt er iets bijzonders. ‘Dan ontstaat de eerste doorgang van noord naar zuid. Op die dag moet ik erbij zijn. Ik wil dolgraag als eerste door de nieuwe Brittenpassage lopen.’

Grondverstening

Onder treinperron 1 en spoor T2-3 (zie kaartje) bevindt zich een plek waar over de lengte van enkele meters geen damwanden of groutankers de grond in zijn gebracht. Dat komt omdat zich hierachter nog restanten van de vroegere Amstelveenboog bevinden, de tunnel waar tot begin 2019 metro- en tramlijn 51 doorheen reed. Wanneer je hier groutankers de grond in zou boren, zou je op de betonnen resten van die Amstelveenboog stuiten. Om hier toch te kunnen afgraven, is iets bijzonders bedacht: grondverstening. We injecteren een verhardende gel in de grond die de zandkorrels aan elkaar bindt. Bor: Op het blote oog zie je er niks van, maar bij het ontgraven zie je het zand rechtop staan.’

Ontdek meer over dit project